Theo de With van Leids Dagblad bezocht de repetities van TWAALF en interviewde artistiek leider Pepijn Smit en theatermakers/muzikanten Rian Evers en Brecht Hermans. De foto's zijn van Hielco Kuipers. Het originele interview vind je hier.
PS|theater maakt theatrale documentaire over stap naar de middelbare school. ’Twaalf jaar is wel heel erg jong om deze keuze te maken’
De overgang van de basisschool naar de middelbare school is voor de meeste 12-jarigen een grote stap. PS|theater onderzocht hoe kinderen en ouders dit beleven. De voorstelling ’Twaalf’ is het resultaat.
PS|theater, het stadsgezelschap van Leiden, houdt zich een aantal jaren bezig met het thema kansenongelijkheid. „We behandelen in onze voorstellingen steeds een ander aspect daarvan”, legt artistiek leider Pepijn Smit uit. Hij somt op: „Kansenongelijkheid in het onderwijs, op de arbeidsmarkt en op de woningmarkt. De plek waar je wieg staat, blijkt heel bepalend te zijn voor hoe de rest van je leven verloopt.”
Het eerste moment waarop dit duidelijk wordt, is rond het twaalfde jaar als kinderen de basisschool verlaten. Ze krijgen dan het advies voor een middelbare school. Of ze op het VWO of op het VMBO terecht komen, bepaalt in feite hun verdere leven. „En die keuze wordt dus best jong gemaakt”, constateert Pepijn Smit.
Onderzoek
De acteurs Rian Evers en Brecht Hermans volgden het afgelopen half jaar vier gezinnen die met deze overstap te maken hebben: twee uit Leiden, één uit Zoeterwoude en één uit Voorschoten. Rian Evers deed voor PS|theater eerder projecten waarbij ze op onderzoek uitging in Leiden. „Ik vind het fijn om ergens voor een langere periode in te duiken. Het is een mix van journalistiek onderzoek en theater maken.”
Er is gezocht naar vier zo verschillend mogelijke gezinnen. Zo is er een meisje gevolgd dat als hoogbegaafd is gediagnosticeerd. Ook trokken ze op met een gezin, waarvan de ouders hun zoon stimuleren harder te werken voor een hoger schooladvies. Daarnaast was er een ouder die best kritisch is op het huidige Nederlandse onderwijssysteem.
De acteurs gingen gemiddeld eens per maand langs bij de gezinnen. „Op allerlei momenten”, zegt Brecht Hermans. „Ik heb veel vaak meegegeten, omdat er aan tafel dikwijls goede gesprekken worden gevoerd. Maar ik ben ook bij eindmusicals van groep 8 aanwezig geweest en meegegaan naar open dagen van middelbare scholen. Op die manier krijg je een aardig beeld van wat zo’n gezin in deze periode meemaakt.”
Vragen stellen
„Het is vooral praten en vragen stellen”, vult Rian Evers aan. „Wat speelt er? Hoe was groep 8? Wat is er veranderd? Waar ben je mee bezig? Wat vind je spannend? Er is genoeg gespreksstof. Niet alleen met de kinderen, maar zeker ook met hun ouders. Zij moeten hun kind gaan loslaten. Bij de basisschool zijn ze vaak nog betrokken en kennen ze alle vriendjes en klasgenoten van hun kinderen. De middelbare school is een veel anoniemere plek. Ze zijn hun kind in razend tempo veranderen. Dat valt sommige ouders best zwaar.’’
Ze kwamen er tijdens hun onderzoek wel achter dat het schooladvies heel erg verschilde per basisschool. Op de ene school krijgen veel meer leerlingen bijvoorbeeld een VWO-advies dan op de andere. ,,Dat is best opmerkelijk’’, vindt artistiek leider Pepijn Smit. Hij heeft verwoede pogingen gedaan om een gezin te vinden, waarvan het kind moeilijk aansluiting vindt in het onderwijssysteem. ,,Dat is helaas niet gelukt. Daarbij speelt schaamte natuurlijk ook een rol. Maar aangezien één op de vijf kinderen buiten de boot valt, besteden we er toch aandacht aan in de voorstelling.’’
Ze zijn het er alle drie eigenlijk wel over eens dat de schoolkeuze beter iets later gemaakt kan worden. ,,Twaalf is wel heel erg jong. Na de zomervakantie hebben de kinderen opeens een heel ander leven. Misschien moet je ze eerst twee jaar laten wennen aan de middelbare school en pas daarna de definitieve keuze maken voor het type onderwijs.’’
Lopend verhaal
Na alle gesprekken - die deels ook zijn opgenomen - bulkten Rian en Brecht van het materiaal. Met behulp van regisseur Tijs Huys hebben ze daar een keuze uit gemaakt en geprobeerd er een lopend verhaal van te maken. Brecht Hermans: ,,Het moet geen informatieavond worden. We noemen het zelf een theatrale documentaire. We blijven heel dicht bij het materiaal, maar voegen bijvoorbeeld ook liedjes toe.’’
De voorstelling ’Twaalf’ wordt tot en met zondag gespeeld in de Makerscentrale, het voormalige Stadsbouwhuis aan de Langegracht. Op vrijdag en zaterdag kan ’Twaalf’ worden gecombineerd met ’Acht’, een voorstelling van acht studenten van de theateropleiding Fontys. PS|theater is ook nog niet klaar met het onderwerp. In 2024 volgen er nog de voorstellingen ’Zestien’ en ’Eenentwintig’ over de situatie op een middelbare school en over het mentaal welzijn van jonge volwassenen.
Comments